Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne zgodnie z jej art. 1 ust. 1 określa zasady kształtowania polityki energetycznej państwa, zasady i warunki zaopatrzenia i użytkowania paliw i energii, w tym ciepła, oraz działalności przedsiębiorstw energetycznych, a także określa organy właściwe w sprawach gospodarki paliwami i energią. Jej celem jest tworzenie warunków do zrównoważonego rozwoju kraju, zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego, oszczędnego i racjonalnego użytkowania paliw i energii, rozwoju konkurencji, przeciwdziałania negatywnym skutkom naturalnych monopoli, uwzględniania wymogów ochrony środowiska, zobowiązań wynikających z umów międzynarodowych oraz równoważenia interesów przedsiębiorstw energetycznych i odbiorców paliw i energii.
Akt ten stanowi podstawowy zbiór przepisów regulujących funkcjonowanie rynku energetycznego w Polsce i początkowo zawierał również przepisy dotyczące wsparcia dla kogeneracji, OZE oraz dotyczące efektywności energetycznej, wydzielone później do odrębnych ustaw.
Ustawa Prawo energetyczne obowiązująca od 1997 roku była dotychczas nowelizowana już ponad 100 razy, w ostatnim czasie głównie z uwagi na konieczność implementowania do polskiego porządku prawnego regulacji unijnych (znowu – niestety nie z inwencji rządzących chcących w sposób kompletny i transparentny uregulować zasady funkcjonowania rynku energii).
Od początku 2023 roku Rząd pracuje nad kilkoma kolejnymi projektami ustaw zmieniającymi powyższe przepisy. Większość z nich stanowi realizację obowiązku wdrożenia przepisów unijnych i przystosowania do nich regulacji krajowych, część projektów to także wyraz starań Państwa zmierzających do zaradzenia skutkom kryzysu energetycznego spowodowanego nie tylko inwazją zbrojną na Ukrainę, ale również stanowiącego pokłosie pandemii COVID-19.
Planowane, te najbardziej wyczekiwane przez branżę energetyczną, są rozwiązania porządkujące oraz przyspieszające proces transformacji energetycznej w Polsce i rozwoju OZE.
Obowiązująca od 1 marca 2023 roku wersja ustawy zawiera zmiany w zakresie uregulowania kwestii magazynowania energii elektrycznej, m.in. dodając określenia magazynu i magazynowania energii, w pełni zintegrowanego elementu sieci, a także ogranicza możliwości posiadania, budowy, obsługiwania oraz zarządzania magazynem energii przez operatora systemu.
Kolejne zmiany wejdą w życie jeszcze 19 czerwca 2023 roku, 1 lipca 2023 roku, 1 stycznia 2024 roku, 1 lipca 2024 roku oraz 2 lipca 2024 roku.
Ta najbliższa obejmuje zmianę w zakresie ograniczeń w sprzedaży paliw stałych oraz w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej lub ciepła. Nowy przepis w art. 11 ust. 3a, 3b, 6 oraz 6a ustawy wprowadza regulacje dot. wynagrodzenia należnego odbiorcom, którzy zastosowali się do objętych ustawą ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej.
Następna nowelizacja (wchodząca w życie 1 lipca 2023 roku) doprecyzowuje obowiązki sprawozdawcze poszczególnych jednostek, m.in. w zakresie prowadzenia wykazu przedsiębiorstw zajmujących się wytwarzaniem i obrotem paliwami ciekłymi, podmiotów przywożących i odbiorców końcowych paliw ciekłych, czy w zakresie podmiotów posiadających koncesję na wytwarzanie paliw ciekłych, obrót paliwami ciekłymi z zagranicą oraz podmiotów przywożących.
Dodatkowo obecnie jest procedowanych kilka projektów zmian innych ustaw, obejmujących również zmiany w przepisach Prawa energetycznego. Największy z nich – Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw z dnia 15 maja 2023 roku (UC74) – dotyczy zmian przepisów ustawy, ale również aktów wykonawczych do niej – rozporządzenia systemowego oraz taryfowego.
Projekt ten 29 maja 2023 roku został pozytywnie zaopiniowany przez Sejmową komisję do spraw Energii Klimatu i Aktywów Państwowych, po wprowadzeniu przez nią szeregu zmian o charakterze redakcyjnym, a także doprecyzowujących i technicznych poprawek. Jedna z autopoprawek dotyczy przesunięcia o rok wejścia w życie przepisów dotyczących uruchomienia Centralnego Systemu Informacji Rynku Energii (CSIRE) oraz poszczególnych etapów przygotowujących do tego uruchomienia np. obowiązku OSD oraz sprzedawców do przekazania OSP informacji o punktach pomiarowych.
Procedowany projekt zawiera szereg modyfikacji w zakresie sposobów zarządzania instalacjami sieci elektroenergetycznych. Wprowadza m.in. możliwość zawiązywania obywatelskich społeczności energetycznych, które mogą rozdysponowywać energię elektryczną dla poszczególnych mieszkańców osiedla, zakłada możliwość samodzielnego zarządzania instalacją odnawialnego źródła energii w ramach usługi tzw. odbiorcy aktywnego. Jednak jedną z większych pozytywnych dla odbiorców zmian będzie dużo szybsza procedura zmiany sprzedawcy energii nawet w 24h oraz koniec ograniczania generacji dużo tańszej energii z OZE na rzecz droższej energetyki konwencjonalnej. Dotychczas ograniczanie energii wytwarzanej przez OZE było pierwszym sposobem na zmniejszenie ilości wytworzonej energii w sieci. Zgodnie z nowymi regulacjami ma to być ostatnie działanie zaradcze, a przed nim najpierw operator systemu dystrybucyjnego będzie zobowiązany do ograniczenia zarówno generacji w droższych źródłach, jak i importu energii z zagranicy, do rozpoczęcia eksportu nadwyżek czy też wymuszenia pracy pompowej w elektrowniach szczytowo-pompowych. Nowe przepisy ustanowią również obowiązek wprowadzenia taryfy dynamicznej dla operatorów, którzy posiadają ponad 200 tysięcy odbiorców. Powyższe zmiany miałyby wejść w życie dopiero (bądź już) od 2026 roku.
Będziemy na bieżąco śledzić wszystkie projekty oraz finalny kształt wchodzących w życie nowelizacji ustawy Prawo energetyczne, a także rozszerzać ich opis w poszczególnych artykułach na blogu.
Autor:
Joanna Lewicka-Majko
Prawnik